نام اولین مسجد ساخته شده در ایران چیست؟

نام اولین مسجد ساخته شده در ایران چیست؟

.

.

.

مسجد نور در قزوین

از مساجد تاریخی قزوین

مسجد جامع عتیق

این مسجد یکی از کهن ترین و کم نظیرترین مساجد ایران به شمار می رود که شیوه های معماری و هنر ادوار مختلف را می توان در آن به تماشا نشست. مقصوره کهن یا طاق هارونی قدیمی ترین بخش از بنای جامع عتیق قزوین است که به دهلیز ورودی شرقی آن متصّل بوده و توسط هارون الرشید در سال ۱۹۲ هجری قمری بنا شده است. می گویند شالوده مسجد را بربنیان آتشکده ای نهاده اند . در چهار جهت حیاط آن که افزون بر چهار هزار متر مربع است چهار ایوان رفیع قراردارد که دردو سوی هر یک رواقی طولانی ساخته اند. گنبد آجری دوپوش و شبستان جنوبی مسجد به وسیله امیر خمارتاش عمادی در سالهای ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری بنا شده و دارای پنج کتیبه نفیس گچبری شده به خطوط ثلث، نسخ و کوفی است که از شاهکارهای هنر ایرانی محسوب می شود و علیرغم حمله خانمانسوز مغول و وارد شدن آسیب های جدی به جامع عتیق قزوین همچنان استوار و پرشکوه باقی مانده است.

در روزگار شاه طهماسب ایوان شمالی و مناره های کاشی کاری شده نفیس مسجد ساخته شده و ایوان جنوبی در زمان شاه عباس دوم به مدخل مقصوره خمارتاشی ملحق ، ایوان غربی نیز به دستور شاه سلیمان صفوی بناگشته است.

از ویژگی های ممتاز این مسجد علاوه بر داشتن هشت شبستان بزرگ در چهار طرف حیاط، یک شبستان زیرزمینی در ضلع جنوب غربی مسجد است که بنای آن توسط سعدالسلطنه در روزگار قاجار پایان یافته است.

مسجد حیدریه

این مسجد را هم باید از مساجد بسیار قدیمی دانست که پس از زلزله سال ۵۱۳ توسط امیر خمارتاش تجدید بنا شده است. رافعی و مستوفی آن را “ جامع اصحاب ابوحنیفه ” خوانده اند و قدمت بنای نخستین به قرن دوم هجری می رسد. گفته می شود پیش از اسلام نیز آتشگاه بوده است. در دیوار جنوبی مسجد محرابی واقع است که از نظر طرح و نوع کار یکی از بهترین نمونه های محراب های دوره سلجوقی به شمار می رود. در داخل محراب آیاتی از قرآن کریم، با گچبری زیبایی در زمینه ای لاجوردی نوشته شده و در اطراف محراب و داخل باندها شش کتیبه به خطوط کوفی و نسخ وجود دارد. کتیبه های کوفی گلدار، کوفی گل و برگ دار و کوفی پیچیده این قسمت ها از نظرفرم و حالت ، جلوه گر یک دنیا زیبایی است.

جبهه محراب نسبتا“ سالم ولی از نیم آن تا سطح زمین به واسطه رطوبت ریخته است. ترکیب متناسب آجر تراش و گچ، محراب نفیس و باشکوه، دارا بودن هشت طاق نما و کتیبه های مسحور کننده نسخ و کوفی تزئینی از گچ ، ویژگی خاصی به مسجد بخشیده و آن را همواره به عنوان یکی از شاهکارهای هنر دوره سلجوقی مطرح ساخته است. این مسجد در محله بلاغی قرار دارد .

مسجد النبی (سلطانی) 

یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مساجد ایران است که با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت از نظر گستردگی صحن و شبستان ها، شیوه معماری و استواری بنا در قزوین و ایران منحصر به فرد به شمار می رود. براساس کتیبه ها و منابع معتبر، بنیان مسجد را باید به وسیله فتحعلی شاه قاجار بدانیم هر چند بعضی صفوی بودن اساس مسجد را مطرح کرده اند . سه در ورودی شمالی، غربی و شرقی با سردرهای رفیع و شکوهمند که با کاشی های لاجوردی و خطوط ممتاز نستعلیق و ثلث آراسته اند به حیاط وسیعی باز می شوند که به شکل مربع مستطیل و از شمال به جنوب گسترده است و حوض سنگی بزرگی در میانه آن، ایوان های بلند شمالی و جنوبی را با آسمان مینایی انعکاس می دهد. چهار ایوان که با دو گوشواره در هر طرف به رواق های هشتگانه مسجد می پیوندند و تزیینات کاشی و کتیبه های نفیس را بر پیشانی خود دارند، جلوه ای خاص به مسجد بخشیده اند. هر یک از رواق های شمالی و جنوبی دارای چهار طاقنماو رواق های شرقی و غربی دارای نه طاقنما هستند که هر شبستان ۲۸ طاق کوچک دارد که وسعت هر کدام ۱۶ متر مربع است و به فاصله شش متر از همدیگر، روی ۱۸ ستون استوار شده اند. ارتفاع هر یک از ستون ها ۲۵/۲ متر است. برفراز مقصوره جنوبی، گنبد بزرگ و زیبایی به قطر دهانه ۱۵ متر قرار دارد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و ارتفاع تیزه داخلی آن تا کف بنا ۸۳/۲۰ و ارتفاع راس خارجی آن تا کف حدود ۲۵/۲۳ متر است.

ضخامت بدنه گنبد در پاکار نیز حدود ۷۰/۱ متر، سطح خارجی آن با کاشی پوشیده شده و دارای طرح های هندسی و خطی است. پیش از این در طرفین گنبد، مناره رفیعی قرارداشته که مادام دیولافوا به آنها اشاره کرده است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع است و سرتاسرآن با کاشی های مینایی و اسلوب بدیعی تزیین گردیده و دارای کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ ۱۲۰۲ هـ . ق است و به ایوانی می پیوندد که سطح زمین آن به شکل کثیر الاضلاع مخمس به مساحت ۸۲ متر بنا شده و بربالای آن ماذنه بزرگی ساخته اند. این مسجد نیز همانند مسجد جامع دارای شبستانی زیرزمینی است که اینک به عنوان کتابخانه نبویه از آن استفاده می شود.

منبع:میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین